Ինչո՞ւ երեխաների հետ գնալ թանգարան

Ես հաճույքով եմ թանգարաններ (արվեստի, պատմության, տուն-թանգարան, գիտության, բնության, հնագիտական և այլն) գնում ու այդ իմ նախասիրությունը գալիս է դեռ փոքր տարիքից։ Փորձում եմ այդ հետաքրքրությունը նաև սերմանել երեխաներիս մեջ։ Եթե մենք մի նոր քաղաք են այցելում, ապա զվարճալի վայրերից բացի անպայման փնտրում եմ թանգարաններ, որոնք կկարողանանք գնալ միասին և հաճախ վերադառնում ենք այն թանգարանները, որոնք դուր են եկել կամ չենք հասցրել ուսումնասիրել ամբողջությամբ։

Նկատել եմ, որ որոշ ծնողներ, ովքեր սիրում են գնալ թանգարան, խուսափում են այն այցելել երեխաների հետ՝ ասելով որ երեխաներին հետաքրքիր չէ կամ խելոք չեն պահում իրենց այնտեղ։ Եվ իրոք, ոչ բոլորի համար կարող է թանգարան գնալը հետաքրքիր ժամանցի վայր լինել կամ եթե չեն սիրում թանգարան գնալ կամ երեխային տանել՝ չի նշանակում, որ մի բան սխալ են անում։
Սակայն եթե արվեստի և մշակույթի հետ կապը ձեր արժեհամակարգի մի մասն է կազմում և ուզում եք երեխաներին վարակել ձեր հետաքրքրություններով, պարզապես չգիտեք երբ սկսել և ինչպես այդ այցը սահուն կազմակերպել, ապա հնարավոր է այստեղ գտնեք ձեր հարցերի պատասխանները։

Կարծում եմ թանգարան այցելությունը չպետք է մնա միայն դպրոցի էքսկուրսիաների շրջանակում։ Այն կարող է դառնալ ընտանիքի հաճելի ժամանցի մի մասը։
Այստեղ ձեզ եմ ներկայացնում թանգարան այցելելու առավելությունները մեծերի և փոքրերի համար, ինչպես նաև մի քանի խորհուրդ այցը հետաքրքիր դարձնելու համար։

Թանգարան գնալու առավելությունները

1. թանգարանները հրաշալի կապ են անցյալի, ներկայի և ապագայի հետ։
2. այցը երեխային հնարավորություն է տալիս տեսնել, ընկալել, վերլուծել և հաղորդակցվել մի նոր աշխարհի հետ, ընդլայնել մտահորիզոնը։
3. թանգարանները ոգեշնչում են և զարգացնում են ստեղծագործական միտքը:
4. թանգարան այցը հնարավորություն է տալիս անմիջապես, իրական կյանքում շփվել արվեստի հետ, կտրվել էկրանների հարթ պատկերներից, դանդաղեցնել կյանքի տեմպը և օգնում է կենտրոնանալ, ամբողջ ուշադրությամբ ուսումանսիրել տեսած ցուցանմուշն առանց արտաքին աշխարհի իրարանցումների։
5. 14 տարվա ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ արվեստի հետ շփումը (թանգարան, պատկերասրահ, ցուցահանդես, օպերա, համերգ, թատրոն այցելությունը) նպաստում է երկարակեցությանը և նվազեցնում է մահացության ռիսկը հասուն տարիքի մարդկանց մոտ։ Ըստ այդ հետազոտության, տարվա ընթացքում 1-2 անգամ այցի դեպքում մահացության ցուցանիշը (հետազոտվող խմբի մոտ) նվազել է 14%-ով, իսկ ամսական առնվազն 1 անգամ այցի դեպքում՝ 31 %-ով։
6. մեկ այլ հետազոտության համաձայն, արվեստի թանգարան այցը երեխաների մոտ բարձրացնում է առողջ դատողություն անելու ունակությունը, կարեկցանքը, ավելացնում է հանդուրժողականությունը, նվազեցնում է կանխակալ մտածողությունը։  

Ինչպե՞ս դարձնել թանգարան այցը սահուն և հետաքրքիր

• սկսել այցերը փոքր տարիքից։ Որքան շուտ երեխաները սկսեն այցելել թանգարան, այնքան ավելի շուտ և հեշտ կընդունեն դրանց առկայությունն իրենց կյանքում։

• նախապես զրուցել կանոնների մասին։ Երեխայի հետ պետք է դեռ տանը խոսել  նկարներին, քանդակներին, ցուցանմուշներին չկպնելու, թանգարանում վարվելակերպի կանոնների մասին։ 

• վերցնել թուղթ ու մատիտներ տեսածը վերարտադրելու, դրա մասին մտքերը շարադրելու համար։ Քանի որ երեխաներն աշխարհն ընկալում և ճանաչում են իրենց բոլոր զգայարաններով, շատ դժվար է հետևել կանոններին և սահմանափակվել միայն նայելով։ Ձեռքին ունենալով զբաղմունք՝ կկարողանան մասնակցել և որոշակիորեն բավարարել հետաքրքրությունը։ 

• վերցնել տեսախցիկ։ Ավելի մեծ երեխաները կարող են վերցնել տեսախցիկը և նկարել դուր եկած ստեղծագործությունները, հետո կարող են կազմել իրենց նկարած լուսանկարներով ալբոմ։ 

• հարցեր տալ, զրուցել այցի ժամանակ և հետո։ 

- այցի ժամանակ երեխաներիս առաջարկում եմ մի բան ընտրել, որ հետո տանը նկարեն կամ եթե հարմար է՝ հենց տեղում։

- ընթացքում խոսում եմ և բացատրում եմ տեսածը, նրանց համար զվարճալի և տարօրինակ բաները, խոսում եմ արվեստագետի մասին, կարդում ենք ստեղծագործության կողքին փակցրած նկարագրությունը և այլն։ 

- առաջարկում եմ փնտրել գույներ, պատկերներ, առարկաներ նկարների մեջ, համեմատել ստեղծագործությունները, գտնել ընդհանուր գծերը և տարբերությունները։

- հարցնում եմ, թե ի՞նչը դուր եկավ, ինչը դուր չեկավ։ Եթե նույնիսկ նրանց դուր չեն գալիս որոշ նմուշներ, ապա այդ մասին զրուցում ենք, քննարկում, հասկանում, որ ամեն ինչ չի կարող բոլորին դուր գալ։ Արվեստագետն այդպես է արտահայտել իր զգացածը և փոխանցել այդ եղանակով։ Եթե դուր չի գալիս՝ չի նշանակում, որ այն գոյություն ունենալ չի կարող կամ լավը չի։ Եթե դուր չի գալիս, ապա կարելի է առանց վատաբանելու շրջանցել։

• նախապես ծանոթանալ ցուցադրության հետ։ Եթե անծանոթ թանգարան է կամ նոր ցուցադրություն կա, ապա սկզբում ես եմ մտնում ցուցասրահ, տեսնեմ ինչ կա չկա, երեխաներիս համար տհաճ ցուցանմուշներ կան, թե չէ, նոր միասին ենք մտնում։ Ժամանակակից արվեստն անկանխատեսելի է․ բարեբախտաբար, եթե տարիքային սահմանափակում կա, ապա շատ դեպքերում այդ մասին նշում են սրահի մուտքի մոտ։ 

• փնտրել և այցելել մանկական սենյակ։ Եթե թանգարանն ունի մանկական անկյուն (ի դեպ, ինձ շատ է դուր գալիս այդ գաղափարը), ապա երեխաներիս տեղեկացնում եմ, որ սրահներով պտտվելուց հետո անպայման գնալու ենք մանկական սրահ, որտեղ կարող են նկարել, խաղալ, ձեռք տալ և ուսումնասիրել երեխաների համար նախատեսված առարկաները։

• փնտրել մանկական ծրագրերով թանգարաններ։ Բարեբախտաբար, Հայաստանում և աշխարհի մի շարք երկրներում կարելի է գտնել այնպիսի թանգարաններ, որոնք ունեն մանկական ուսուցողական և ճանաչողական ծրագրեր։ Կարծում եմ դրանց մասնակցությունը կօգնի հետաքրքրություն և սեր առաջացնել դեպի արվեստը։

• ընտրել ցուցասրահն ըստ երեխայի նախասիրությունների։ Այսօր, մեծ թանգարաններն ունեն տարբեր թեմաներով սրահներ։ Եթե երեխան տարված է դինոզավրներով, ապա տարեք դրանց սրահը, եթե սիրում է բալետ պարել՝ տարեք բալերինաներով նկարների և արձանների սրահը, օրինակները շատ են, հավանաբար մի բան կգտնվի որ երեխան սիրում է (գնացքներ, ինքնաթիռներ, նավեր, եգիպտական մումիաներ, քանդակներ, ծաղիկներ և այլն)։ 

• ընտրել հարմար օր և ժամ։ Կարծում եմ առավել նպատակահարմար է երեխաներին տանել թանգարան ոչ ծանրաբեռնված ժամերին և օրերին, երեխայի կուշտ ու հանգիստ ժամանակ։ Եթե երեխան սովոր չէ այցերին, ապա լավ կլինի խուսափել հատուկ միջոցառումներից, օրինակ՝ թանգարանային գիշեր։ 

• հասկանալ, թե երբ պետք է ավարտել այցը։ Կարևոր գործ է այցը կազմակերպելը, մի այլ կարևոր պահ է ճիշտ ժամանակին այցն ավարտելը։ Եթե թանգարանը մեծ է, ապա պետք չէ ամբողջն ուսումնասիրել մեկ այցի ընթացքում։ Եթե նկատում եք երեխան հոգնել է, սոված է, ապա ավելի լավ է անմիջապես դադարացնել այցը և հնարավորության դեպքում վերադառնալ մեկ այլ օր։ Հիշե՛ք, որ չեք կարող ամեն բան նախատեսել և պլանավորել, պատրաստ եղեք հարմարեցնել օրը երեխայի հետ։ Այդպես և՛ երեխան գոհ կմնա ու բացասական տպավորություններով չի հեռանա, և՛ դուք կխուսափեք երեխայի անսպասելի ու անցանկալի վարքից, և՛ մյուս այցելուները շնորհակալ կմնան ձեր լավ որոշման համար։ 

• անտեսել վերոնշյալ բոլոր կետերն ու շարժվել ըստ սեփական ընտանիքի, երեխայի կարիքների և նախասիրությունների։ 

Հայաստանում, Արցախում բազում թանգարաններ կան ուր կարելի է գնալ երեխաների հետ։ Այնտեղ հիմնական հավաքածուից բացի, ժամանակ առ ժամանակ հետաքրքիր ցուցադրություններ էլ են լինում, որոնք նույնպես կօգնեն հարստացնել երեխայի ներաշխարհը և զարգացնել գեղեցիկի ընկալումը։

Այնպես որ սպասելու կարիք չկա․ հաջորդ անգամ թանգարան այցելելիս երեխաներին տարեք ձեզ հետ և բացեք նրանց համար մի նոր աշխարհ։

«Նկարը հասկանալու միակ ձևը գնալն ու դրան նայելն է:
Եթե միլիոն այցելուից կա գոնե մեկը, ում համար արվեստն ինչ-որ իմաստ ունի, ապա դա արդեն իսկ արդարացնում է թանգարանների գոյությունը»:
- Պիեռ-Օգյուստ Ռենուար

“The only way to understand painting is to go and look at it.
And if out of a million visitors, there is even one to whom art means something, that is enough to justify museums.”
– Pierre-Auguste Renoir